Sayın Üyemiz,

Bilindiği üzere, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek Madde 2 hükmü ile; genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle, işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde (en az üçte biri oranında) azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak (en az 4 hafta süreyle) durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabileceği düzenlenmiştir.

Bu durumda kısa çalışma yaptırılacak işçilere, bedeli “İşsizlik Sigortası Fonu’’ndan karşılanmak üzere aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150'sini geçmemek üzere sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60'ı miktarında)  “kısa çalışma ödeneği” ödeneceği düzenlenmiştir.

03.02.2024 tarihli 32449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 25 Ocak 2024 tarihli 7495 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun İle Ek Madde 2 ‘de değişikliğe gidilmiştir. Buna karşılık kısa çalışma ödeneğinin 3 aylık azami ödeme süresinde ve ödeme miktarında ve herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

1 Mart 2024 tarihi itibariyle yürürlüğe konulan 7495 sayılı Kanun ile;

• “Genel salgın hali” de kısa çalışma yapılabilecek durumlar arasına eklenmiştir.
•  Sigortalının kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olması ve son üç yılda en az 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olması öngörülmüştür.
• Kısa çalışma ödeneğinin, her ayın beşinde aylık olarak sigortalının kendisine ödeneceği ve ödeme tarihini öne çekmeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının yetkili olduğu düzenlenmiştir.
• Kısa çalışma ödeneğinin, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulamayacağı,  nafaka borçları dışında onda birinden fazlasının haczedilemeyeceği veya başkasına devir ve temlik edilemeyeceği belirtilmiştir.
• Kısa çalışma ödeneği olarak ödenen sürelerin, kısa çalışma başlama tarihinden itibaren 3 yıl içindeki hizmet akdi fesihlerine istinaden yapılacak işsizlik ödeneği ödemelerine ilişkin hak sahipliği sürelerinden düşülmesi hükme bağlanmıştır.
• Sigortalının kusurundan kaynaklanan fazla ödemelerin yasal faizi ile birlikte sigortalıdan tahsil edileceği bununla birlikte ölen sigortalılara ait fazla ödemelerin geri tahsil edilemeyeceği belirtilmiştir.

Kanunda yapılan değişiklikler doğrultusunda, 11 Haziran 2024 tarihli 32573 sayılı Resmi Gazete’de  “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. Yönetmelik hükümleri,  1 Mart 2024 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe konulmuştur.

Bununla birlikte, 30 Nisan 2011 tarihli 27920 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “”Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmıştır.

11 Haziran 2024 tarihli 32573 sayılı Resmi Gazete’de  “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile kısa çalışma uygulamasında öne çıkan değişikler aşağıda özetlenmiştir:

Kısa Çalışma Talebi:

• İşverenler, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz,  zorlayıcı sebeplerin yanı sıra bir hastalığın veya enfeksiyon etkeninin ülke çapında veya belirli bir bölgede çok geniş bir alanda yayılım gösterdiği ve işyerlerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlarda da kısa çalışma talep edebilecektir.  
• İşverenler işyerinde kısa çalışma yapılmasını talebini, Türkiye İş Kurumu tarafından belirlenecek yöntemle Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri ile hizmet merkezlerine iletecektir. Ayrıca varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına yazılı olarak bildirimde bulunacaktır.
• İşveren talebinde Kurumca belirlenen şekilde hazırlanan kısa çalışma yaptırılacak sigortalılara ait kısa çalışmanın başlama ve bitiş tarihini ve kısa çalışma dönemindeki haftalık çalıştırılmayacak saate ilişkin bilgileri içeren listeyi bildirmek zorundadır.

Kısa Çalışma Dönemi:

Yönetmelikte kısa çalışma dönemi; “Kısa çalışmanın başlama tarihi ile bitiş tarihi arasındaki dönemi” olarak tanımlanmıştır.

• Kısa çalışma dönemi, kısa çalışma başlama tarihi dâhil üç ayı geçemez.
• İşveren tarafından farklı tarihlerde aynı başvuru gerekçesi ile birden fazla kısa çalışma talebinde bulunulması halinde, üç aylık süre ilk talebin kısa çalışma başlangıç tarihinden itibaren hesaplanır.
• Belirlenen kısa çalışma dönemi içerisinde kalması koşuluyla, işveren tarafından her bir sigortalı için uygulanacak kısa çalışma başlama tarihi farklı olabilir.
• Başvuruya konu kısa çalışma dönemi, işyeri için dört haftadan az olamaz.
• Başvuruda kısa çalışma uygulamasına tabi tutulacağı bildirilen sigortalılar için kısa çalışma dönemi, sigortalının iş sözleşmesinin sona ermesi, aynı işverene ait diğer işyerine nakli veya iş sözleşmesinin askıya alınması durumları hariç, dört haftadan az olamaz.

Kısa Çalışma Süresi:

Yönetmelikte kısa çalışma süresi: “kısa çalışma dönemindeki haftalık çalıştırılmayacak saati” şeklinde ifade edilmiştir.

• Kısa çalışma başvurusu esnasında işyeri yönünden; işyerinde veya işyerinin bir bölümünde uygulanan kısa çalışma süresi, işyerinin haftalık normal çalışma süresinin üçte bir oranından az olamaz. Sigortalı yönünden ise kısa çalışma uygulamasına tabi tutulan sigortalının kısa çalışma süresi, sıfır olmamak kaydıyla üçte bir oranından daha az belirlenebilir

• Başvuruya konu kısa çalışma dönemi işyeri için 4 haftadan az olamayacaktır. İşyerinde uygulanan çalışma süresinin en az dört hafta süreyle işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması gerekmektedir.

Kısa Çalışma Talebinin Değerlendirilmesi:

• Kısa çalışma talebi, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz,  zorlayıcı sebeplerin yanı sıra genel salgın gerekçesine dayandığında da, Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurullu tarafından karar bağlanacaktır.
• İşyerinin fiziken doğrudan etkilendiği deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri durumlardan kaynaklanan zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma başvurularında Yönetim Kurulu kararı aranmayacaktır.
• Deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri durumlar gerekçesiyle yapılan başvurulardan işyerinin fiziken doğrudan etkilenmediği ancak nakit darlığı, ödeme güçlüğü, pazar daralması ve stok artışı gibi sebeplerle dolaylı olarak etkilendiği gerekçesiyle yapılan başvurular Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri ile hizmet merkezleri tarafından reddedilecektir.
• Kısa çalışma talepleri; Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri ile hizmet merkezleri tarafından sebep ve şekil yönünden inceleme tamamlandıktan sonra iş müfettişlerince uygunluk tespiti yapılması amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına iletilecektir.
• Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilmiş olan ve uygunluk tespiti henüz tamamlanmayan kısa çalışma başvurularında, iş müfettişlerinin uygunluk tespiti sırasında gerekli gördüğü değişiklikler hariç olmak üzere, işverenler tarafından kısa çalışma döneminin değiştirilmesi, kısa çalışma süresinin artırılması ve/veya kısa çalışma uygulamasına yeni sigortalı eklenmesi hususunda herhangi bir değişiklik yapılamaz, aynı gerekçeyle yeni talep oluşturulamaz.

Ödenekten Yaralanma Koşularında Prim Gün Süresinin Azaltılması:

• Sigortalının kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olması ve son üç yılda en az 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekir

Ödeneğin Miktarı, Ödeme Koşulları ve Zamanı:

• Ödeme miktarında herhangi bir değişiklik yapılmamış olup ödeme miktarı; aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçmemek üzere, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır.
• Kısa çalışma ödeneği, uygunluk tespitinde belirtilen süreyi aşmamak kaydıyla fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresi üzerinden verilir. Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgeleri veya muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile uyumlu bir şekilde fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresinde, haftalık çalışma süresinin en az üçte bir oranında azaltılmış olması kuralı aranmaz.
•  Kısa çalışma döneminde fiili gerçekleşen kısa çalışma sürelerine ilişkin bildirimler ve değişiklikler, kısa çalışma döneminin son ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin verilmesi gereken tarihi izleyen ayın sonuna kadar işverenler tarafından Kurum birimine iletilmesi halinde ödemelerde esas alınır.
• Birden fazla işyerinde çalışırken, çalıştıkları işyerlerinde kısa çalışma uygulamasına tabi tutulan sigortalılar adına işverenleri tarafından ayrı ayrı bildirilen prim ödeme gün sayıları toplanır. Bu kişiler adına 30 günden eksik kalan gün sayısı kadar, uygunluk tespitinde belirtilen süreyi aşmamak kaydıyla kısa çalışma ödeneği ödenir. İlgili ayda toplamda 30 gün ve üzeri prim bildirilmesi halinde, söz konusu ay için kısa çalışma ödeneği ödenmez.
• Kısa çalışma uygulanacak kısmi süreli çalışan sigortalılar için kısa çalışma süresi, sigortalının kısa çalışma döneminden önceki haftalık normal çalışma süresinden fazla olamaz.
• İşyerinde iş sözleşmesi askıda olan sigortalı adına kısa çalışma talebinde bulunulabilmesi için söz konusu sigortalının kısa çalışma başlama tarihi veya öncesinde işe başlatılmış olması gerekir.
•  İşvereni tarafından aynı işyerinden, aynı gerekçeyle, aynı sigortalı için birden fazla kısa çalışma başvurusu yapılması halinde sigortalının kısa çalışma hak sahipliği, sigortalının ilk başvurudaki kısa çalışma başlangıç tarihi esas alınarak incelenir.
• Kısa çalışma ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak sigortalının kendisine ödenir. Ödeme tarihini öne çekmeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yetkilidir.

Ödenek Süresinin İşsizlik Ödeneği Sürelerinden Mahsuplaştırılması:

• Hak sahipliğine esas kısa çalışma başlama tarihi 1.3.2024 ve sonrasında olan sigortalılar için, kısa çalışma ödeneği olarak ödenen süreler, sigortalının aynı gerekçe ile yapılmış hak sahipliğine esas ilk kısa çalışma talebinin başlama tarihinden itibaren üç yıl içerisindeki hizmet akdi fesihlerine istinaden yapılacak işsizlik ödeneği ödemelerine ilişkin hak sahipliği sürelerinden düşülür.

Ödenekten Kesinti ve Haciz:

• Önceki uygulamada, kısa çalışma ödeneğinin nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemeyeceğine yönelik hüküm, “kısa çalışma ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulamaz, nafaka borçları dışında onda birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir veya temlik edilemez” şeklinde düzenlenmiştir.

Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi ve Durdurulması:

Kısa çalışma ödeneği alanların;

• Kısa çalışmaya tabi tutulduğu işyerinde - iş sözleşmesinin sona ermesi, - farklı işyerine nakli,- iş sözleşmesinin askıya alınması, -yaşlılık aylığı almaya başlaması, -herhangi bir sebeple silahaltına alınması, -herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması, -tutuklanması, -hüküm giymesi, -yurt dışına çıkması, -ölümü hallerinde söz konusu durumun gerçekleştiği tarih itibarıyla ödenekleri kesilir veya durdurulur.
• Ayrıca, geçici iş göremezlik raporu alınması durumunda raporun başladığı tarih itibarıyla kısa çalışma ödeneği durdurulur.

İşverenin Kayıt Tutma ve Bildirim Yükümlülüğü:

• İşyerinde kısa çalışma uygulanan işveren, sigortalıların çalışma sürelerine ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi halinde ibraz etmek zorundadır.
• Kısa çalıma ödeneğinin kesilmesi ve durdurulması gerektiren durumların gerçekleşmesi halinde işveren tarafından Türkiye İş Kurumuna ilgili döneme ilişkin ödeme yapılmadan önce bildirim yapılır.
• Söz konusu durumlar hakkında diğer kamu kurum ve kuruluşlarından elektronik ortamda bilgi temin edilerek Kurum tarafından resen işlem gerçekleştirilmesi halinde işverenlerin bildirim yapması gerekmez. Bildirim yapılmayacak durumlar Türkiye İş Kurumu tarafından ilan edilir.
• Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler hakkında yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir. Sigortalının kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise, ölen sigortalılara ait fazla ödemeler hariç, yasal faizi ile birlikte sigortalıdan tahsil edilir.

01.03.2024 Tarihinden Önce Olan Kısa Çalışma Uygulamaları:

• Kısa çalışma başlama tarihi 1.3.2024 tarihinden önce olan kısa çalışma uygulamalarında, 12 nci madde ile yürürlükten kaldırılan Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.
• Kısa çalışma başlama tarihi 1.3.2024 tarihinden önce olan sigortalının, kısa çalışma döneminde sigortalıya herhangi bir ödeme yapılmaması ve işveren tarafından sigortalının fiilen kısa çalışmaya tabi tutulmadığına dair bildirim yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği hak sahipliği iptal edilir.

Bilgilerinize saygıyla arz olunur.

Ek.

Önemli Değişiklikleri Gösterir  Tablo